Güvenlik soruşturması uzun yıllardır Türkiye`de uygulanan bir prosedürdür.Güvenlik soruşturması kişiler hakkında kurum veya makamların talebi üzerine belirli bir amaç için kullanılmak üzere hazırlanan raporu ifade eder.Bu raporun hazırlanma amacı güvenlik soruşturmasına tabii tutulan kişinin kamu gücünü kullanmasının risk oluşturup oluşturmayacağının tespit edilmesidir.
Uzun süre yasal zemine oturtulmadan yönetmeliklerle düzenlenen güvenlik soruşturması prosedürü Doğru Yol ve Sosyal Demokrat Halkçı partilerin koalisyon hükümetlerinin demokratikleşme adı altında 26.10.1994 tarihinde yasallaştırılmıştır.Güvenlik soruşturması uygulaması gücünü ve etki alanını arttırarak günümüze kadar ulaşmıştır.
Güvenlik soruşturması yurtdışına çıkmadan kamu görevine girmeye kadar yaşamın pek çok alanında ve özellikle hayati alanlarda karşımıza çıkmaktadır.
Güvenlik soruşturması işlemleri genelde gizlidir.Güvenlik soruşturmasını dayanak alan kararlarda da gerekçe olarak gösterilmezler.Kişinin güvenlik soruşturmasının olumsuz sonuçlanması halinde bu sonuca neden olan gerekçeyi öğrenmesi ancak yargıya başvurması ile mümkün olmaktadır.
Günümüze geldiğimizde güvenlik soruşturması üzerine yapılan tartışmalar en çok kamuya alınacak personellerin hangi kriterlerle incelendiği ve incelemenin ardından verilen kararların hakkaniyetli olup olmadığı üzerinedir.
GÜVENLİK SORUŞTURMASININ YASAL DAYANAĞI:
Güvenlik ve Arşiv soruşturması bakımından hukuki dayanak olarak 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu ile 14/02/2000 tarih ve 2000/284 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile güvenlik soruşturması ve Arşiv araştırması yönetmeliği bulunmaktadır.Kanun hükmünde kararnameler ile 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu`na memurluğa giriş şartı olarak güvenlik ve arşiv araştırması eklenmiştir.Fakat sonradan eklenen bu tahkikatın ne şekilde yapılacağı belirsizdi.Devletimiz yayınladığı kanun hükmünde kararnameler ile 3735 sayılı güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması yönetmeliklerine eklemeler yaparak belirsizliklerin önüne geçmiştir.Yapılacak tüm tahkikatlar 3735 sayılı güvenlik ve arşiv soruşturması yönetmeliği esaslarına göre yapılacaktır.
Yasal altyapısı anlatılan güvenlik soruşturmasında incelenen ve araştırılan hususlar:
1-Kimlik bilgisi:
Kişinin kimlik bilgilerindeki doğruluğun(Yaş- isim-bağlı bulunan kütük..) ve ait olduğu uyruk bilgisinin kontrol edilmesidir.
2-Kolluk güçlerince araştırılma:
Kolluk güçlerinden (Emniyet-Tsk-Jandarma-Mit) ve gerekli görülen birimlerden alınan kişinin aleyhinde olabilecek kayıtların varlığının ayrıca sabıka kaydının ve hali hazırdaki yasal durumunun araştırılmasıdır.
3-Terör örgütlerine iltisak araştırması:
Terör örgütierine,milli güvenliğe aykırı faaliyetlerde bulunan veya bulunabilme potansiyeli olan gruplar oluşumlar ile irtibat ve iltisakın olup olmadığı yönünden inceleme yapılmasıdır.Bu aşamada Atatürk aleyhine karşı işlenen suçlarla ilgili kanuna davranmadığı Atatürk`ün ilke ve inkılaplarına ters düşecek faaliyetlerde bulunup bulunmadığı yönünde araştırma yapılır.
4-Kişinin Ahlaki Yönden Araştırılması:
Kişinin görevini düzgün ifa etmesine engel hayat tarzına sahip olup olmadığının araştırılmasıdır.
İncelemeyi çalışılacak kuruma göre ya tek başına İçişleri Bakanlığına bağlı Emniyet Teşkilatı ya da hem Emniyet hem Mit yapar.Güvenlik soruşturması için gerekli bilgi ve belgeler Emniyet veya Mit tarafından geçmişte tutulmuş istihbari kayıtlardan ya da soruşturma sürecinde bizzat kişinin çevresi sorgulanarak bilgi toplanması şeklinde olabilir fakat bu durumda soruşturmayı yürüten kişilerin soru sordukları kişilere gereken izinleri ve kamu personeli olduklarını gösteren kimliklerini göstermeleri gerekir aksi takdirde vatandaşın bilgi verme zorunluluğu yoktur ve TCK 134, 135, 136 gibi suçlara karışma korkusuyla bilgi vermekten kaçınabileceklerdir.
Güvenlik soruşturması geçiren kişinin aile fertlerinin özellikle 1. ve 2. derece yakınlarının belirtilen kriterlere uyması çok önemlidir.Her ne kadar ‘‘SUÇTA VE CEZADA ŞAHSİLİK ’’ prensibi olsada idare hukuku ile ceza hukukunu karıştırmamak gerekir.Devletin insan kaynağını seçme konusunda ‘‘TAKTİR’’ yetkisinin olduğu unutulmamalıdır.Güvenlik soruşturması geçiren kişinin soruşturmasının olumsuz sonuçlanması halinde buna neden olan gerekçenin kendinden kaynaklanmadığını yargıda ispat ettiği taktirde idarenin hizmet kusurunu düzeltmesi mümkün olmakla birlikte uygulamadaki somut vakıalar incelendiğinde bu ihtimalin hayli güç olduğu gözükmektedir.
Güvenlik Soruşturması ile ilgili 29 Kasım 2019 Tarihli Resmi Gazete'de yayımlanan Anayasa Mahkeme Kararını okumak ve bize destek olmak için İndirme linklerini görebilmek için sitemize üye ol manız veya giriş yapmanız gerekiyor.Sitemize üyelikler ücretsizdir! tıklayın.
Uzun süre yasal zemine oturtulmadan yönetmeliklerle düzenlenen güvenlik soruşturması prosedürü Doğru Yol ve Sosyal Demokrat Halkçı partilerin koalisyon hükümetlerinin demokratikleşme adı altında 26.10.1994 tarihinde yasallaştırılmıştır.Güvenlik soruşturması uygulaması gücünü ve etki alanını arttırarak günümüze kadar ulaşmıştır.
Güvenlik soruşturması yurtdışına çıkmadan kamu görevine girmeye kadar yaşamın pek çok alanında ve özellikle hayati alanlarda karşımıza çıkmaktadır.
Güvenlik soruşturması işlemleri genelde gizlidir.Güvenlik soruşturmasını dayanak alan kararlarda da gerekçe olarak gösterilmezler.Kişinin güvenlik soruşturmasının olumsuz sonuçlanması halinde bu sonuca neden olan gerekçeyi öğrenmesi ancak yargıya başvurması ile mümkün olmaktadır.
Günümüze geldiğimizde güvenlik soruşturması üzerine yapılan tartışmalar en çok kamuya alınacak personellerin hangi kriterlerle incelendiği ve incelemenin ardından verilen kararların hakkaniyetli olup olmadığı üzerinedir.
GÜVENLİK SORUŞTURMASININ YASAL DAYANAĞI:
Güvenlik ve Arşiv soruşturması bakımından hukuki dayanak olarak 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu ile 14/02/2000 tarih ve 2000/284 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile güvenlik soruşturması ve Arşiv araştırması yönetmeliği bulunmaktadır.Kanun hükmünde kararnameler ile 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu`na memurluğa giriş şartı olarak güvenlik ve arşiv araştırması eklenmiştir.Fakat sonradan eklenen bu tahkikatın ne şekilde yapılacağı belirsizdi.Devletimiz yayınladığı kanun hükmünde kararnameler ile 3735 sayılı güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması yönetmeliklerine eklemeler yaparak belirsizliklerin önüne geçmiştir.Yapılacak tüm tahkikatlar 3735 sayılı güvenlik ve arşiv soruşturması yönetmeliği esaslarına göre yapılacaktır.
Yasal altyapısı anlatılan güvenlik soruşturmasında incelenen ve araştırılan hususlar:
1-Kimlik bilgisi:
Kişinin kimlik bilgilerindeki doğruluğun(Yaş- isim-bağlı bulunan kütük..) ve ait olduğu uyruk bilgisinin kontrol edilmesidir.
2-Kolluk güçlerince araştırılma:
Kolluk güçlerinden (Emniyet-Tsk-Jandarma-Mit) ve gerekli görülen birimlerden alınan kişinin aleyhinde olabilecek kayıtların varlığının ayrıca sabıka kaydının ve hali hazırdaki yasal durumunun araştırılmasıdır.
3-Terör örgütlerine iltisak araştırması:
Terör örgütierine,milli güvenliğe aykırı faaliyetlerde bulunan veya bulunabilme potansiyeli olan gruplar oluşumlar ile irtibat ve iltisakın olup olmadığı yönünden inceleme yapılmasıdır.Bu aşamada Atatürk aleyhine karşı işlenen suçlarla ilgili kanuna davranmadığı Atatürk`ün ilke ve inkılaplarına ters düşecek faaliyetlerde bulunup bulunmadığı yönünde araştırma yapılır.
4-Kişinin Ahlaki Yönden Araştırılması:
Kişinin görevini düzgün ifa etmesine engel hayat tarzına sahip olup olmadığının araştırılmasıdır.
İncelemeyi çalışılacak kuruma göre ya tek başına İçişleri Bakanlığına bağlı Emniyet Teşkilatı ya da hem Emniyet hem Mit yapar.Güvenlik soruşturması için gerekli bilgi ve belgeler Emniyet veya Mit tarafından geçmişte tutulmuş istihbari kayıtlardan ya da soruşturma sürecinde bizzat kişinin çevresi sorgulanarak bilgi toplanması şeklinde olabilir fakat bu durumda soruşturmayı yürüten kişilerin soru sordukları kişilere gereken izinleri ve kamu personeli olduklarını gösteren kimliklerini göstermeleri gerekir aksi takdirde vatandaşın bilgi verme zorunluluğu yoktur ve TCK 134, 135, 136 gibi suçlara karışma korkusuyla bilgi vermekten kaçınabileceklerdir.
Güvenlik soruşturması geçiren kişinin aile fertlerinin özellikle 1. ve 2. derece yakınlarının belirtilen kriterlere uyması çok önemlidir.Her ne kadar ‘‘SUÇTA VE CEZADA ŞAHSİLİK ’’ prensibi olsada idare hukuku ile ceza hukukunu karıştırmamak gerekir.Devletin insan kaynağını seçme konusunda ‘‘TAKTİR’’ yetkisinin olduğu unutulmamalıdır.Güvenlik soruşturması geçiren kişinin soruşturmasının olumsuz sonuçlanması halinde buna neden olan gerekçenin kendinden kaynaklanmadığını yargıda ispat ettiği taktirde idarenin hizmet kusurunu düzeltmesi mümkün olmakla birlikte uygulamadaki somut vakıalar incelendiğinde bu ihtimalin hayli güç olduğu gözükmektedir.
Güvenlik Soruşturması ile ilgili 29 Kasım 2019 Tarihli Resmi Gazete'de yayımlanan Anayasa Mahkeme Kararını okumak ve bize destek olmak için İndirme linklerini görebilmek için sitemize üye ol manız veya giriş yapmanız gerekiyor.Sitemize üyelikler ücretsizdir! tıklayın.